Το πείραμα με τα "σκουλήκια ακοής"

Τι είναι τα “σκουλήκια της ακοής” και πόσο συχνά παρουσιάζονται; Δε μιλάμε φυσικά για πραγματικά σκουλήκια, αλλά αυτά τα μικρά τμήματα ενός τραγουδιού που εμφανίζονται από το πουθενά μέσα στο κεφάλι μας, και προσκολλώνται εκεί για ώρες, ημέρες ή ακόμα κι εβδομάδες. Συνήθως δεν απομακρύνονται άμεσα, και όσο μένουν εκεί, τόσο περισσότερο μας δημιουργείται αυτή η ανήμπορη αίσθηση, η πλήρης αδυναμία να τα σταματήσουμε. Είναι ικανά να καταστρέψουν την αυτοσυγκέντρωση σας, να παγώσουν την παραγωγικότητα σας και να σας οδηγήσουν στην πλήρη διάσπαση της προσοχής σας.

Η επιστημονική ονομασία του φαινομένου είναι Involuntary Musical Imagery, προς συντομία IMI, και οι νευροψυχολόγοι προσπαθούν εδώ και χρόνια να κατανοήσουν το πως και γιατί πυροδοτείται.

Περίπου το 90% των ατόμων που συμμετείχαν σε μελέτες, βίωσαν το φαινόμενο τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, με το 25% αυτών να δηλώνουν πως το “σκουλήκι” έκανε την εμφάνιση του πολλές φορές μέσα στην ημέρα. Η εκτιμώμενη διάρκεια εκτιμάται στα 15 με 30 δευτερόλεπτα, τη στιγμή που το 15% των συμμετεχόντων να το κατηγοριοποιούν ως “ενοχλητικό”.

Ποιος όμως είναι ο λόγος που μπορεί ένα “σκουλήκι ακοής” να κολλήσει στον εγκέφαλο μας, και πως μπορεί αυτό να επηρεάσει την ψυχική μας κατάσταση ή ακόμα και διάθεση;

Ισχυρή συναισθηματική φόρτιση μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση του φαινομένου. Αν ακούσετε δηλαδή ένα συγκεκριμένο τραγούδι ενώ βιώνετε ένα ισχυρό συναίσθημα (τόσο θετικό όσο και αρνητικό), αυτό θα αποτυπωθεί στον εγκέφαλο σας. Την επόμενη φορά που θα νιώσετε το ίδιο συναίσθημα, τσουπ, το “σκουλήκι” κάνει την εμφάνιση του. 

Μερικοί από εμάς ίσως βιώνουν πυροδοτήσεις βασισμένες σε οπτικά ερεθίσματα. Αν δείτε λόγου χάρη ένα παιδάκι να παίζει με ένα κουνελάκι, ο εγκέφαλος σας ίσως κάνει μια σύνδεση τέτοια, ώστε να σας έρθει στο μυαλό το τραγούδι “Αχ κουνελάκι, κουνελάκι… ξύλο που θα το φας…”. Σας κόλλησε άραγε; Λογικό, μιας και τα παιδικά τραγούδια έχουν περισσότερες πιθανότητες να κολλήσουν στο μυαλό σας, χάρη στη μουσική τους απλότητα. 

Μιας και η συχνή εκδήλωση “earworms” όπως αποκαλούνται, πολλές φορές σχετίζονται με το άγχος, το stress και την κατάθλιψη, επιστήμονες αναζητούν τρόπους ώστε να μπορεί κάποιος να απενεργοποιεί τους ανεπιθύμητους τόνους και μελωδίες από το μυαλό του. 

““Ο πιο πρόσφατος τρόπος είναι οι τσίχλες.””

• Μια έρευνα στο University of Reading στην Αγγλία, έδειξε πως το μάσημα τσίχλας απαιτεί τη χρήση της γλώσσας, των δοντιών, καθώς κι άλλα μέρη της ανατομίας μας, που συνήθως σχετίζονται με την ομιλία. Η απασχόληση αυτών των υποφωνητικών αρθρωτήρων μειώνει την ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί ακουστικές ή μουσικές αναμνήσεις.
• Μία άλλη προσέγγιση για την εξαφάνιση ενός “σκουληκιού ακοής” είναι η συμπλοκή με αυτό. Τι εννοώ; Ακούστε το κομμάτι σε όλη τη διάρκεια του, με την ένταση στο maximum, κατά προτίμηση τραγουδώντας το. Ερχόμενοι αντιμέτωποι με τον εγκέφαλο μας, προσφέροντας του την πλήρη εκδοχή του τραγουδιού, το “earworm” παύει, και μαζί του παύει και ο εκνευρισμός που το συνόδευε. 
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, λύση αποτελεί και η αναζήτηση ενός άλλου κομματιού, το οποίο λειτουργεί σαν “αντίδοτο”. Το νέο κομμάτι θα διώξει μεν το παλιό, κι αν είναι λιγότερο πιασάρικο, πιθανότατα δε θα πάρει και τη θέση του.
• Εξίσου καλά φαίνεται να λειτουργεί και η εστίαση του εγκεφάλου σε ένα συγκεκριμένο μέλημα, όπως καλή ώρα η οργάνωση του προγράμματος σας για την ερχόμενη εβδομάδα. Το συγκεκριμένο αποτελεί ένα καλό παράδειγμα, μιας και θα πρέπει να μην είναι ούτε πολύ απλό αλλά ούτε και υπερβολικά απαιτητικό, ώστε να αποφύγετε να ξανά πέσετε στην παγίδα του “σκουληκιού”. 

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα σας κολλήσει ένα κομμάτι στο μυαλό, αφήστε τους περίπλοκους αναγραμματισμούς και πιάστε ένα κουτί τσίχλες καλύτερα.